نویسنده: تیم تولید محتوای فریس
تاریخ انتشار: 1404/09/07
وقتی در هنگام دور زدن، مخصوصاً در پیچهای تند یا هنگام خروج از پارک، صدای «تقتق» از سمت چرخهای جلو شنیده میشود، این صدا معمولاً یک پیام خیلی واضح دارد: مشکل در سرپلوس بیرونی. این نشانه را نباید نادیده گرفت، چون ادامه دادن رانندگی در چنین شرایطی میتواند باعث خرابیهای بزرگتر و هزینههای چندبرابری شود.
در این مقاله، تمام علتهای این صدا، نشانههای دقیق خرابی، روش تشخیص و بهترین راهحل را مرحلهبهمرحله بررسی میکنیم.
این محتوا کاملاً تخصصی اما ساده نوشته شده تا هم برای رانندهها مفید باشد و هم برای تعمیرکارها قابل استفاده باشد.
---
صدای تقتق هنگام دور زدن یعنی چه؟
صدای تقتق در زمان پیچیدن به این معنی است که سرپلوس بیرونی تحت فشار بیش از حد قرار گرفته و ساچمهها یا شیارهای داخل آن دیگر روان نیستند. پلوس در حالت مستقیم فشار معمولی دارد، اما هنگام چرخیدن فرمان، فشار چند برابر میشود و اگر قطعه فرسوده یا خشک شده باشد، بلافاصله خودش را با صدا نشان میدهد.
این صدا معمولاً در این شرایط شنیده میشود:
دور زدن با فرمان کامل
دنده عقب با چرخش زیاد فرمان
پیچهای تند با سرعت کم
خروج از پارک دوبل
اگر صدا فقط در دور زدن است، ۹۰٪ احتمال خرابی سرپلوس بیرونی است.
---
مهمترین علتهای صدای تقتق در دور زدن
در ادامه دقیقترین و رایجترین علتهای این مشکل را بررسی میکنیم.
---
۱) خرابی سرپلوس بیرونی (شایعترین علت)
سرپلوس بیرونی قطعهای است که وظیفه انتقال نیرو را در زمان چرخیدن چرخها بر عهده دارد. وقتی فرسوده میشود، بهخصوص در زمان چرخش شدید، ساچمهها در داخل هوزینگ سرپلوس حرکت روان ندارند و صدای تقتق تولید میشود.
نشانههای خرابی سرپلوس بیرونی:
صدای تقتق زمان پیچیدن
گریس پاشیده اطراف رینگ یا کمک
گیرکردن خفیف چرخ هنگام دور زدن
این مورد، اصلیترین دلیل تعمیر پلوس در تیبا، پراید و پژو است.
---
۲) پاره شدن گردگیر سرپلوس
گردگیر یک قطعه ساده اما بسیار حیاتی است.
اگر گردگیر پاره شود:
گریس از داخل پوسته بیرون میریزد
گرد و خاک وارد سرپلوس میشود
ساچمهها بدون روانکاری میچرخند
→ و این یعنی شروع صدای تقتق
در بعضی خودروها مثل تیبا و پراید این مشکل بسیار رایج است.
تشخیص ساده:
اگر اطراف چرخ یا روی رینگ چرب است = گردگیر پاره شده.
---
۳) کمبود یا خشک شدن گریس سرپلوس
گریس مخصوص پلوس اگر بسوزد، کم شود یا کیفیت مناسبی نداشته باشد، سرپلوس خشک میشود. در این حالت صدای تقتق همراه با لرزش خفیف حس میشود.
این مشکل در خودروهایی که مدت طولانی تعمیر نشدهاند بیشتر دیده میشود.
---
۴) نصب اشتباه پلوس یا مهره پلوس
گاهی صدا از خرابی قطعه نیست؛ از نصب اشتباه مکانیک است.
اگر مهره پلوس خوب سفت نشده باشد یا لقی در سرپلوس ایجاد شده باشد، هنگام دور زدن صدا ایجاد میکند.
---
۵) خرابی بلبرینگ چرخ (احتمال کمتر)
بلبرینگ خراب صدای یکنواخت دارد و معمولاً در حرکت مستقیم هم صدا میدهد، اما گاهی در پیچها هم تشدید میشود.
فرقش با سرپلوس اینه:
سرپلوس → فقط در پیچها صدا
بلبرینگ → در حرکت مستقیم هم صدا دارد
---
صدای تقتق از کدام سمت است؟ راه تشخیص ساده
یک قانون خیلی ساده وجود دارد:
اگر هنگام پیچیدن به راست صدای تقتق میشنوی → سرپلوس چپ خرابه
اگر هنگام پیچیدن به چپ صدا میدن → سرپلوس راست خرابه
دلیلش هم این است که سمت مخالف بیشتر تحت فشار میرود.
این روش کاملاً معتبر است و تعمیرکارها دقیقاً از همین روش استفاده میکنند.
---
آیا رانندگی با سرپلوس خراب خطر دارد؟
بله — و این بخش مهم است.
اگر با سرپلوس خراب رانندگی ادامه پیدا کند، ممکن است:
پلوس از جای خود بیرون بیاید
سنسور ABS آسیب ببیند
خودرو در پیچ تعادلش را از دست بدهد
در نتیجه، بیتوجهی به صدای ساده تقتق میتواند هزینهای چند برابر ایجاد کند.
---
روشهای ساده تشخیص خرابی سرپلوس
بدون دستگاه و ابزار هم میتوان سرپلوس خراب را تشخیص داد.
کافیه این مراحل را تست کنی:
۱) تست دور زدن با فرمان کامل
فرمان را کامل تا انتها بچرخان و حرکت کن.
اگر صدای تقتق ریتمیک شنیدی → مشکل از سرپلوس بیرونی است.
۲) بررسی گردگیر
زیر خودرو نگاه کن.
اگر بر روی کمکفنر، دیسک چرخ یا رینگ گریس پاشیده شده بود → گردگیر پاره است.
۳) تست لقی پلوس
خودرو را بالا ببر (یا به تعمیرکار بده).
پلوس را با دست تکان بده.
لقی زیاد = خرابی سرپلوس یا نصب غلط.
۴) تست دنده عقب در پیچ
دنده عقب با فرمان کامل معمولاً صدا را تشدید میکند.
---
هزینه تعمیر یا تعویض سرپلوس و پلوس
هزینهها بسته به خودرو، برند قطعه و مقدار خرابی متفاوت است.
معمولاً:
تعویض سرپلوس → کمهزینهتر
تعویض کل پلوس → زمانی لازم است که شیارهای پلوس یا داخلی آن هم آسیب دیده باشد
اگر ابتدای خرابی تشخیص داده شود، ۸۰٪ مواقع فقط با تعویض سرپلوس بیرونی مشکل حل میشود.
---
بهترین راهحل برای صدای تقتق دور زدن
یا باید سرپلوس را تعمیر کرد یا تعویض:
اگر گردگیر پاره شده باشد → تعمیر ممکن است
تعویض گردگیر + گریسکاری → مشکل به موقع حل میشود.
اگر صدا شدید است → تعمیر فایده ندارد
در این حالت باید سرپلوس عوض شود.
باز کردن و تعمیر ساچمه و هوزینگ اغلب ماندگاری ندارد.
اگر پلوس لقی دارد → نصب اشتباه یا خرابی جدی
باید بازدید تخصصی شود.
---
چطور سرپلوس مناسب انتخاب کنیم؟
وقتی سرپلوس خراب شد، انتخاب قطعهٔ درست مهم است:
دقیقاً مطابق مدل خودرو باشد (تیبا، پراید، سمند، ۴۰۵، پژو پارس)
سبد ساچمه و شیارها کیفیت بالا داشته باشد
گردگیر ضخیم و مقاوم باشد
گریس مخصوص داشته باشد
برند معتبر و شناخته شده باشد
راهحل پیشنهادی برای رانندهها و تعمیرکارها:
قطعاتی انتخاب کنید که تجربه بازار پشت آن باشد و کیفیت ساخت قابل اعتماد داشته باشند.
---
جمعبندی
صدای تقتق هنگام دور زدن یکی از واضحترین نشانههای خرابی سرپلوس بیرونی است.
این مشکل معمولاً از:
خرابی داخلی سرپلوس
پاره شدن گردگیر
کمبود گریس
نصب اشتباه
یا فرسودگی پلوس
به وجود میآید.
تشخیص زودهنگام این مشکل باعث میشود قبل از اینکه خرابی به پلوس، گیربکس یا دیفرانسیل برسد، فقط با تعویض سرپلوس مشکل حل شود.
---
پیشنهاد نهایی
اگر قصد خرید سرپلوس باکیفیت و مناسب خودروهای ایرانی را دارید، محصولات برند Farris با مونتاژ دقیق، گریس مرغوب و گردگیر تقویتشده میتوانند انتخاب مطمئنی برای رانندگان و تعمیرکارها باشند.
